دکتر مایکل دِبِیکی؛ غولی که مسیر جراحی عروق را تغییر داد
ترجمه و بازنویسی از گفتوگو با وی در Journal of Vascular Surgery (۱۹۹۶)
دکتر مایکل اِی. دِبِیکی یکی از تأثیرگذارترین چهرههای تاریخ جراحی قلب و عروق است؛ جراحی که نهتنها تکنیکهای نوین را بنیان گذاشت، بلکه نگاه ما به مراقبت بیماران عروقی را دگرگون کرد. گفتوگویی که این متن براساس آن نوشته شده، در پنجاهمین سالگرد انجمن جراحی عروق انجام شده و حاوی روایتهای ارزشمندی از شکلگیری این تخصص است.
تولد یک تخصص از دل جنگ
به گفتهٔ دِبِیکی، ایدهٔ ایجاد یک رشتهٔ مستقل در جراحی عروق از تجربههای جنگ جهانی دوم زاده شد. در آن دوران، به دلیل صدمات شریانی اندامها، شمار زیادی از سربازان دچار قطع عضو میشدند. جراحیهای ترمیمیِ عروق کم انجام میشد و بسیاری از بیماران بدون تلاش کافی برای حفظ اندام، مستقیماً دچار آمپوتاسیون میشدند.
دِبِیکی و همکارش فیورِندو سیمئون با مطالعهٔ گستردهٔ این موارد نشان دادند که نبودِ مراکز تخصصی علت مهم این مشکل است. همین موضوع باعث شد پس از پایان جنگ، «مراکز عروقی» تأسیس شوند؛ مراکزی که جراحان عروق، ارتوپدها و متخصصان نورولوژی را گرد هم میآوردند و نقطهٔ تولد جراحی عروق مدرن بودند. بسیاری از بیماران جنگی بعدها با فیستولها و آسیبهای عروقی مزمن بازمیگشتند و این نیاز به یک تخصص مستقل را پررنگتر کرد.
شکلگیری انجمن جراحی عروق
در پی این تجربیات، در جلسهای از انجمن پزشکی آمریکا، دِبِیکی و گروهی از پیشگامان تصمیم گرفتند انجمنی مستقل برای جراحی عروق ایجاد کنند. از او خواسته شد که اساسنامهٔ انجمن را بنویسد و بهتدریج جمعیت اعضا افزایش یافت. در آن سالها شخصیتهایی مثل راس ویل و جورج لیلی نقش مهمی در توسعهٔ این حوزه داشتند.
جلسات اولیه همزمان با کنفرانسهای جراحی انجمن پزشکی آمریکا برگزار میشد. این نشستها بستر اصلی ارائهٔ تحقیقات و پیشرفتهای فنی بودند؛ تحقیقات مربوط به هموگرافتها، نگهداری آنها و سپس استفاده از پروتزهای مصنوعی مثل گرافتهای Dacron.
انقلابی بهنام آرتریوگرافی
دِبِیکی تأکید میکند که دو عمل جراحی مهم — بایپس و اندآرترکتومی — با ظهور آرتریوگرافی معنا پیدا کردند. برای نخستینبار جراح میتوانست ضایعه را ببیند، ماهیت آن را تشخیص دهد و تصمیم بگیرد که آیا بستر عروقی برای بایپس مناسب است یا خیر. این تحول، جراحی عروق را از یک فعالیت تجربی به یک علم دقیق تبدیل کرد.
تأسیس مجلات و رشد علمی
در سالهای اولیه، مقالات انجمن بلافاصله منتشر نمیشدند؛ اما بعدها بخش زیادی از آنها در مجلهٔ Surgery چاپ شد. نبود یک مجلهٔ اختصاصی عروقی در آغاز یک شکاف علمی بود — شکافی که بعدها با تأسیس Journal of Vascular Surgery برطرف شد و مسیر علمی این تخصص را یکپارچه کرد.
آیندهٔ جراحی عروق از نگاه دِبِیکی
او معتقد است هنوز هیچکس علت اصلی بیماریهای انسدادی و آنوریسمها را نمیداند. افزایش سن جمعیت باعث میشود که تعداد بیماران بیشتر شود و بنابراین، نقش جراحی عروق گستردهتر خواهد شد. او تأکید میکند که هنوز راه طولانی برای درک علل، پیشگیری و درمان بنیادی وجود دارد.
جراحی عروق و رادیولوژی مداخلهای
به باور دِبِیکی، جراحان عروق باید نقش مرکزی در تکنیکهای کمتهاجمی داشته باشند. او میگوید:
«جراح عروق از نظر فنی و مفهومی بهترین فرد برای مدیریت خطرات این روشهاست.»
او هشدار میدهد که اگر تجهیزات تنها در اختیار رادیولوژیستها باشد، جراحان محدود خواهند شد. به همین دلیل، پیشنهاد میکند که جراحان عروق باید به تجهیزات پیشرفته در اتاق عمل — از جمله دستگاههای تصویربرداری — دسترسی مستقیم داشته باشند.
داستان جالب تولد گرافتهای Dacron
یکی از بخشهای جذاب سخنان دِبِیکی روایت شخصی او از ساخت گرافت Dacron است. او از پارچهٔ Dacron که از بازار تهیه کرده بود، لوله دوخت و پس از آزمایشهای حیوانی، آن را در سال ۱۹۵۴ روی نخستین بیمار استفاده کرد؛ بیماری که ۱۳ سال بعد همچنان زنده بود.
او سپس به مشکل بزرگی اشاره میکند:
اگر امروز همین کار انجام میشد، بهدلیل مقررات سختگیرانهٔ FDA، شاید هرگز گرافت به استفادهٔ بالینی نمیرسید.
او این موضوع را نمونهای از کند شدن نوآوری بهعلت بوروکراسی میداند.
ارتباط جراحی قلب و عروق
به اعتقاد دِبِیکی، قلب و عروق باید یک حوزهٔ واحد تلقی شوند.
او میگوید تقسیم این دو رشته صرفاً محصول ساختارهای آموزشی و اداری است، نه یک تفکیک علمی واقعی. از نگاه او، وقتی یک بیمار با تنگی شریان کلیوی مراجعه میکند، بررسی عملکرد قلب هم ضروری است؛ و این خود نشان میدهد که سیستم قلبی–عروقی یکپارچه است.
نقش صنعت و بنیادهای خیریه
او از نقش بنیاد Lifeline — که در پژوهشهای عروقی فعال است — تمجید میکند و معتقد است که کاهش بودجهٔ NIH برای تحقیقات بالینی، ضرورت چنین نهادهایی را بیشتر کرده است.
دِبِیکی میگوید صنعت باید پژوهشها را حمایت کند، اما هدف آنها لزوماً با نیازهای علمی یکسان نیست؛ بنیادها میتوانند این شکاف را پر کنند.
توصیهٔ دِبِیکی به نسل جوان جراحان عروق
او با لبخند میگوید:
«جراحی عروق یکی از جذابترین و چالشبرانگیزترین رشتههاست. اگر متعهد و منظم باشید، این حرفه یکی از رضایتبخشترین مسیرهای زندگی شما خواهد بود.»
