کاتتر لاین مرکزی یا “لاین مرکزی” نوع خاصی از IV (دسترسی وریدی) است. شما همچنین ممکن است نام لاین مرکزی را به نام “کاتتر ورید مرکزی” (CVC) شنیده باشید.
دستگاه دسترسی وریدی مرکزی، به عنوان یک کاتتر قرار داده شده در یک ورید مرکزی قفسه سینه (به عنوان مثال، ورید اجوف فوقانی(SVC)، ورید براکیوسفالیک، ورید سابکلاوین(زیر ترقوه ای)، ورید ژوگولار(گردنی) داخلی) یا سیستم وریدی ایلیو کاوال (به عنوان مثال، ورید اجوف تحتانی، ورید ایلیاک، ورید فمورال(رانی) مشترک) تعریف شده است.
دسترسی وریدی مرکزی در نواحی آناتومیک خاص توسط ایجاد یک سوراخ پوستی برای وارد کردن یک لوله انعطاف پذیر به داخل ورید، اغلب با استفاده از سونوگرافی(تحت گاید سونوگرافی) به دست می آید.
طیف گسترده ای از کاتترها و دستگاه های ورید مرکزی در دسترس هستند و بر اساس دسته بندی بالینی (به عنوان نمونه، حاد، تحت حاد و مزمن)، مدت زمان استفاده از کاتتر (به عنوان نمونه، زمان نگه داری: کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت)، روش کارگذاری (یعنی، مرکزی یا محیطی)، محل کارگذاری (به عنوان نمونه، ژوگولار، ساب کلاوین، فمورال، براکیال)، تعداد لومن(لوله) (به عنوان نمونه، تک، دو گانه، سه گانه)، و همچنین اینکه آیا کاتتر ایمپلنت شده(کاشته شده) یا خیر و تا چه وسعتی را در بر میگیرد (به عنوان نمونه، تونل شده [یعنی در همودیالیز(دیالیز خونی)]، کاملا کاشته شده [یعنی پورت درشیمی درمانی]).
نمونه اسامی برندهای کاتتر ورید مرکزی شامل Broviac , Hickman، Groshong و Hohn هستند.
شما ممکن است به یک لاین مرکزی نیاز داشته باشید در صورتی که.:
نیاز به دریافت دارو یا مایعات به مدت چند هفته یا چند ماه دارید
نیاز به داروهای خاصی دارید که رگهای کوچکتر ممکن است قادر به تحمل آن ها نباشند
داروهایی را مصرف می کنید که باید از طریق IV(داخل وریدی) داده شوند و ورید های بازوی شما برای رگ گیری بسیار دشوار پیدا میشوند
با یک لاین مرکزی:
شما می توانید مواد مغذی، مایعات، خون و داروهایی را که نیاز دارید دریافت کنید.
کارکنان پزشکی ممکن است قادر به گرفتن خون برای انجام آزمایشات از طریق لاین مرکزی باشند.
شما همچنین ممکن است نیاز به وارد کردن سوزن های کمتری به داخل ورید ها برای ایجاد دسترسی وریدی( رگ گیری(IV)) یا انجام آزمایش خون داشته باشید.
یک IV ساده فقط به میزان کمی به یک رگ خونی وارد می شود. اکثر لاین های ساده تنها برای چند روز قابل استفاده هستند.
لاین مرکزی یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر است که “کاتتر” نامیده می شود. جراح لاین مرکزی را از طریق پوست در قفسه سینه شما، درون یک ورید کوچک قرار می دهد و سپس آن را به جلو حرکت می دهد تا زمانی که انتهای کاتتر در یک ورید بزرگتر در نزدیکی قلب شما قرار گیرد. یک لاین مرکزی می تواند هفته ها یا ماه ها در جای خود باقی بماند و قابل استفاده باشد.
اکثر لاین های مرکزی برای استفاده طولانی مدت در زیر پوست به صورت “تونل شده” هستند. این بدان معنی است که نقطه ای که کاتتر وارد ورید می شود، دور از جایی است که کاتتر از پوست خارج می شود.
یک لاین مرکزی همچنین می تواند ۱، ۲ یا ۳ انتهایی به نام “lumens(لومن)” یا “hubs(هاب)” داشته باشد. اینها خارج از بدن باقی می مانند و با درپوش(cap) پوشیده می شوند. شما می توانید علیرغم به همراه داشتن برخی از انواع لاین مرکزی از بیمارستان به خانه بروید.
برای انجام همودیالیز، شما به راهی برای خروج خون از بدن و بازگشت خون به بدن خود نیاز دارید. این مسیر “دسترسی” نامیده می شود.
کاتتر همودیالیز یک نوع دسترسی وریدی است. این نوع کاتتر، همچنین کاتتر ورید مرکزی یا “CVC” نامیده می شود. این کاتتر یک لوله نازک است که به یک ورید بزرگ، معمولاً در گردن می رود.
یک کاتتر همودیالیز می تواند به طور مستقیم به داخل ورید برود یا ممکن است در زیر پوست “تونل (tunneled catheter)” شود. اکثر کاتترهای همودیالیزی دارای گیره ای هستند که لومن ها را می بندد.
کاتترهایی که به طور مستقیم وارد پوست و ورید (غیر تونلی یا شالدون (non-tunneled catheter)) می شوند، تنها زمانی استفاده می شوند که همودیالیز به صورت فوری یا اورژانسی مورد نیاز باشد.
اگر همودیالیز برای مدت زمان طولانی مورد نیاز باشد، از یک کاتتر همودیالیز تونلی(پرمیکت) استفاده می شود. کاتترهای همودیالیز تونلی دارای دو انتها به نام “لومن” یا “هاب” هستند. اینها در خارج از بدن باقی می مانند و در صورت عدم استفاده با درپوش پوشیده می شوند.
شما ممکن است به طور موقت یک کاتتر همودیالیز غیر تونلی دریافت کنید، تا زمانی که پزشک شما بتواند نوع دیگری از دسترسی وریدی به نام “فیستول شریانی وریدی AV Fistula” یا “پیوند شریانی وریدی(گرافت) AV Graft” ایجاد کند.
آمادگی عمومی:
کاتترهای مرکزی زیرپوستی غیر تونلی معمولاً می توانند در خارج از اتاق عمل و بر بالین بیمار کارگذاری شوند، در حالی که کاتترهای تونلی، کاتترها با پورت های زیرپوستی(زیرجلدی) (به عنوان مثال، دستگاه های وریدی مرکزی کاملا قابل کاشت) و سایر دستگاه ها به طور کلی در محیط مداخله ای یا اتاق عمل با استفاده از هدایت فلوروسکوپی (نوعی تصویربرداری متحرک و مداوم با اشعه X) کارگذاری می شوند.
درصورتی که شما نیاز به انجام کاری خاص برای اماده سازی داشته باشید، پزشک یا پرستار به شما خواهد گفت. قبل ازعمل، پزشک شما را معاینه خواهد کرد. همچنین ممکن است پزشک آزمایشاتی را برای شما درخواست کند.
پزشک شما همچنین از شما در مورد “سابقه سلامتی” شما سوال خواهد کرد که شامل پرسیدن سوالات از شما در مورد هر گونه مشکلات سلامتی است که در گذشته داشته اید و یا در حال حاضر دارید، جراحی های گذشته، لاین های مرکزی که در گذشته کارگذاری کرده اید و هر دارویی که مصرف می کنید. به پزشک خود درباره موارد زیر توضیح دهید:
همچنین اطلاعاتی درباره موارد زیر کسب خواهید کرد:
دستگاه ها و موقعیت تحت عمل جراحی:
مناسب ترین محل و روش برای کانولاسیون وریدی مرکزی(وارد کردن لوله انعطاف پذیر به داخل ورید مرکزی) باید بر اساس وضعیت بالینی بیمار، شخصی سازی شود. مهارت اپراتور، در دسترس بودن سونوگرافی و آناتومی ورید قبل از کانولاسیون و ارزیابی کفایت ، آناتومی بیمار (به عنوان مثال، نشانه های آناتومیک قابل تشخیص، تحمل بیمار برای موقعیت ایجاد دسترسی، انسداد وریدی شناخته شده، وجود ادم لنفاوی)، خطرات مرتبط با کارگذاری کاتتر (به عنوان مثال، کوآگولوپاتی( بیماری انعقادی)، بیماری ریوی) و نیازهای دسترسی (به عنوان مثال، نیازهای بیمار و مدت زمان استفاده از کاتتر) ملاحظات مهم درشخصی سازی محل و روش کارگذاری کاتتر هستند. محل آناتومیک انتخاب شده برای قرار دادن کاتتر ورید مرکزی نیز بر خطر و نوع عوارض، از جمله عفونت مرتبط با کاتتر تاثیر می گذارد.
اخذ رضایت، پایش(مانیتورینگ) و بیهوشی:
دسترسی ورید مرکزی یک روش تهاجمی است و رضایت آگاهانه باید از بیمار اخذ شود، مگر اینکه رضایت ضمنی یا نیاز اورژانسی به کاتتر ورید مرکزی تشخیص داده شود.
شرایط همه بیماران باید در طول پروسیجرهای ایجاد دسترسی ورید مرکزی، از جمله ریتم مداوم قلبی و پالس اکسیمتری(سنجش سطح اکسیژن خون) پایش شوند.
دستگاه های ورید مرکزی معمولاً با استفاده از بیهوشی موضعی کارگذاری می شوند. با این حال، بیماران در معرض خطر نارسایی تنفسی در موقعیت خوابیده یا موقعیت Trendelenburg ( مانند بیماری انسدادی ریه، بیمار مبتلا به چاقی)، که پرشدن خون وریدی (ژوگولار، ساب کلاوین) را تسهیل می کند، ممکن است نیاز به بیهوشی با یک راه هوایی کنترل شده برای قرار دادن یک کاتتر یا دستگاه ورید مرکزی داشته باشند.
بیماران مبتلا به کواگولوپاتی(بیماری انعقادی) و یا ترومبوسیتوپنی(کاهش تعداد پلاکت):
خطر خونریزی با دسترسی ورید مرکزی در بیماران مبتلا به کواگولوپاتی متوسط تا شدید و یا ترومبوسیتوپنی افزایش می یابد، اگرچه خونریزی شدید، غیر معمول است.
افرادی که در معرض خطر خونریزی قرار دارند و دسترسی ورید مرکزی دریافت می کنند، باید از نزدیک تحت پایش و مدیریت در محیطی که توانایی پاسخ سریع با انجام مداخلات مناسب در صورت خونریزی را داشته باشد، قرار گیرند.
خطر خونریزی در افراد با تعداد پلاکت کمتر از ۵۰ هزار عدد در هر میکرولیتر افزایش می یابد، اما در میان این افراد، ارتباط بین تعداد پلاکت ها و خطر خونریزی نامشخص است.
به طور کلی، خطر کلی خونریزی بیمار باید ارزیابی شود، از جمله تعداد پلاکت ها، علت ترومبوسیتوپنی و سایر بیماری های همراه. احتمال بیشتری وجود دارد ما که پلاکت را قبل از دسترسی ورید مرکزی تزریق کنیم، در صورتی تعداد پلاکت ها ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار عدد در هر میکرولیتر باشد، به ویژه اگر بیماری های همراهی نیز وجود داشته باشند، مانند ناهنجاری های انعقادی همراه، تب و بیماری کلیوی یا کبدی که خطر خونریزی را افزایش می دهند.
داروهای ضد انعقاد:
عوامل بازگرداننده سیستم انعقادی به وضعیت طبیعی (داروهای ضد انعقادی) باید در صورت لزوم استفاده شوند
اختلالات خونریزی دهنده:
به طور کلی، یک عامل لخته کننده اختصاصی یا سایر عوامل هموستاتیک استفاده می شوند.
تکنیک آسپتیک (ضدعفونی سازی):
برای کاهش عوارض عفونی، روش های دسترسی ورید مرکزی، از جمله روش های اورژانسی، باید در مکانی انجام شوند که اجازه استفاده از تکنیک آسپتیک را می دهند.
اقدامات احتیاطی محافظتی:
این اقدامات شامل پرده(پوشش) های استریل(sterile drapes) به اندازه کافی بزرگ برای پوشش کامل بیمار، پوشش استریل برای پروب سونوگرافی، شستشوی دست با ضدعفونی کننده های جراحی، لباس آستین بلند استریل، ماسک جراحی، دستکش و پوشش سر می باشند.
ضد عفونی کننده های پوست:
استفاده قبل از کارگذاری کاتتر ورید مرکزی با محلول ضد عفونی کننده برای ضدعفونی پوست در محل قرار دادن کاتتر، کلونیزاسیون کاتتر(تجمع باکتری ها در محل کاتتر) را کاهش می دهد و هدف آن کاهش خطر بروز عفونت است. محلول های مبتنی بر کلرهگزیدین گلوکونات (CHG) (>0.5٪ اماده سازی کلرهگزیدین با الکل) از محلول های آبی و مبتنی بر الکل پوویدون آیودین (PI) بهتر هستند.
درمان پیشگیرانه آنتی بیوتیکی سیستمیک جایگاهی ندارد:
پیشگیری آنتی بیوتیکب قبل از قرار دادن کاتتر وریدی مرکزی از راه پوست، استاندارد نیست.
دسترسی وریدی بالای ترقوه (supraclavicular)
لطفاً توجه شود: شواهد نشان می دهد که هدایت سونوگرافی(عمل جراحی تحت گاید سونو) میزان موفقیت کارگذاری را بهبود می بخشد، خطر عوارض مربوط به سوراخ شدن وریدی را کاهش می دهد و مدت زمان این روش را در مقایسه با تکنیک های نشانه گذاری یا “کور” کاهش می دهد.
دسترسی وریدی زیر ترقوه (infraclavicular)
مزایای بالقوه دسترسی مادونکلاویکولار هدایت شده توسط سونوگرافی به ورید زیربغلی(اگزیلاری) از نظر محل دسترسی به پوست، این رویکرد را به یکی از مفیدترین نواحی دسترسی در بیماران بدحال و با شرایط بحرانی، به ویژه برای بیماران مبتلا به تراکئوستومی(عمل جراحی سوراخ کردن نای به منطور راه هوایی ایمن برای تنفس) تبدیل کرده است.
یک روش دسترسی زیر ترقوه ای هدایت شده با سونوگرافی به ورید سفالیک نیز استفاده شده است. مزایای این رویکرد، اجتناب از آسیب تصادفی به شریان زیر بغلی(اگزیلاری) یا پلورا است. چنین رویکردی تنها زمانی امکان پذیر است که ورید سفالیک دارای کالیبر(قطر دهانه داخلی ورید) مناسب برای قطر کاتتر باشد.
کاتترهای وریدی ران (فمورال)
ورید فمورال(رانی) مشترک (CFV) در کشاله ران قابل دسترسی است.
معمولاً در یک ورید سطحی (ورید بازیلیک، ورید سفالیک) در اندام فوقانی قرار می گیرند.
مزایای کاتتر وریدی قرار داده شده از طریق ورید محیطی(PICC)
پس از اتمام کارگذاری کاتتر، پزشک برای بیمار تصویربرداری قفسه سینه با اشعه ایکس درخواست می کند. این کار برای اطمینان از این است که نوک کاتتر قبل از استفاده در جای مناسب قرار داشته باشد.
اگر در بیمارستان بستری هستید، داشتن کاتتر همودیالیز باعث نمی شود اقامت شما طولانی تر شود.
کارکنان مرکز دیالیز می توانند از کاتتر شما برای دیالیز بلافاصله پس از قرار دادن آن استفاده کنند.
خطرات احتمالی عبارتند از:
ممکن است به یک عضو خانواده یا دوست نیاز داشته باشید تا به شما در مراقبت از کاتتر همودیالیز کمک کند. برخی از افراد یک پرستار بهداشت خانگی برای کمک به این کار در خانه خود استخدام می کنند.
قبل از رفتن به خانه، پزشک یا پرستار شما در مورد نوع کاتتر همودیالیز با شما صحبت می کند. آنها به شما آموزش می دهند که چگونه از کاتتر مراقبت کنید وهمچنین مطمئن شوید که لوازم مورد نیاز خود را به همراه دارید. داشتن یک کاتتر همودیالیز خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد. به همین دلیل است که مراقبت از آن بسیار مهم است.
در برخی موارد، پزشکان به شما ابزارهایی می دهند:
تمام لومن های لاین مرکزی را هر روز با یک مایع استریل فلاشینگ کنید. شما همچنین باید یک لومن را پس از استفاده از برای دادن دارو فلاشینگ کنید. این کار کمک می کند تا لاین مرکزی مسدود نشود. پزشک شما هپارین، سالین طبیعی یا راه حل دیگری را برای استفاده شما درخواست می کند.
لوازم را جمع آوری کنید و آنها را در یک محیط کاری تمیز قرار دهید. شما نیاز به دستمال مرطوب الکلی و یک سرنگ پر از مایع برای فلاشینگ لاین مرکزی دارید. پزشک یا پرستار شما مقدار مناسب مایعات را برای استفاده به شما می گوید. شما به این ابزار برای فلاشینگ هر لومن نیاز دارید.
اگر میکروب ها از طریق یک کاتتر مرکزی وارد بدن شما شوند، می توانند باعث عفونت شوند.
در صورتی که درد در محل کاتتر مرکزی افزایش یافته است یا اگر در محل کاتتر احساس گرمی یا بوی بد می کنید، به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
اگر یک کاتتر مرکزی داشته باشید، شما در معرض خطر بیشتری برای بروز عفونت جریان خون هستید. این به عنوان “عفونت جریان خون مرتبط با کاتتر یا لاین مرکزی” یا “CLRBSI” شناخته می شود. اگر این اتفاق بیفتد، می تواند جدی و خطرناک باشد.
اگر کاتتر مرکزی شما آلوده شود، پزشکان و پرستاران شما آنتی بیوتیک ها را برای مبارزه با عفونت برای شما تجویز می کنند. آنها ممکن است مجبور به خارج کردن یا تعویض کاتتر مرکزی باشند، اما این کار همیشه لازم نیست.
ممکن است جلوگیری از CLRBSI امکان پذیر نباشد. اما کارهایی وجود دارد که شما می توانید برای کاهش خطر انجام دهید. پزشک یا پرستار شما همچنین اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به عفونت در هنگام کارگذاری کاتتر مرکزی انجام می دهند.
هنگامی که دیگر نیازی به کاتتر نیست، باید برداشته شود تا خطر ابتلا به عفونت کاهش یابد.
نکاتی برای کمک به جلوگیری از عفونت کاتتر ورید مرکزی:
از کاتتر مرکزی و لوله آن به خوبی مراقبت کنید:
درپوش ها را از لومن ها خارج کنید فقط وقتی که مجبور هستید:
در صورت داشتن هر گونه علائم عفونت که شامل تب۳۸ درجه سانتی گراد(۱۰۰.۴ فارنهایت) یا بالاتر، لرز یا قرمزی، ترشح، گرما، سوزش یا درد در ناحیه ای که کاتتر وارد پوست می شود، هستند.
Powered by WPtouch Mobile Suite for WordPress