فهرست مطالب
ترومبوز (لخته) ورید عمقی چیست؟
ترومبوز ورید عمقی (DVT)، لخته شدن خون در رگ های عمقی پا (اندام تحتانی) است. DVT می تواند خطرناک باشد.
گاهی اوقات DVT می تواند در دست (اندام فوقانی) به جای پا اتفاق بیفتد. اما این مورد بسیار کمتر شایع است.
آیا تشکیل لخته های خونی خطرناک است؟
اگر یک لخته خونی در داخل یک رگ خونی تشکیل شود، می تواند رگ را مسدود کند و از رسیدن خون به جایی که باید برود، جلوگیری کند. هنگامی که این اتفاق برای یکی از رگ های عمقی در داخل پا رخ می دهد، خون می تواند به عقب (پایین) برگردد و باعث تورم و درد در پا شود.
لخته های خونی در رگ ها همچنین می توانند به سایر قسمت های بدن منتقل شوند و رگ های خونی را در آن نواحی مسدود کنند. به عنوان مثال، لخته ای که در پا شکل می گیرد، می تواند یک رگ خونی در ریه را مسدود کند. این رخداد می تواند تنفس را دشوار کند و گاهی اوقات، اگر لخته بزرگ باشد، می تواند منجر به مرگ شود. هنگامی که یک لخته خون به ریه ها منتقل می شود، “آمبولی ریوی” (“PE”) نامیده می شود.
علائم ترومبوز ورید عمقی
DVT ( ترومبوز ورید عمقی) می تواند علائم زیر را در پای درگیر ایجاد کند:
- تورم
- درد
- گرما و قرمزی
- اختلاف سایز دو اندام تحتانی
گاهی اوقات لخته هایی در رگ هایی که به سطح پوست نزدیک تر هستند تشکیل می شوند که “رگ های سطحی” نامیده می شوند. این لخته های خونی باعث ایجاد مجموعه ای متفاوت از علائم می شوند. لخته های خون در رگ های نزدیک به سطح پوست دردناک تر هستند و باعث قرمزی یا عفونت می شوند. این لخته ها گاهی اوقات باعث می شوند جدار رگ ها سفت و سخت شوند و به لبه هایی تبدیل شوند که شبیه طناب هستند. این مورد بیشتر در رگهای زیر زانو (اینفراپوپلیتئال) شایع است.
توجه: لخته شدن خون در رگ های نزدیک به سطح پوست کمتر خطرناک است. اما لخته شدن خون در رگ های عمقی پا جدی تر است.
وجود لخته خون در ریه (PTE) چه علائمی دارد؟
ترومبوآمبولی ریوی – PTE (لخته شدن خون در ریه ها) می تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:
- نفس نفس زدن، تنگی نفس یا مشکل تنفسی
- درد قفسه سینه تیز و چاقو مانند هنگام تنفس یا احساس فشار در قفسه سینه
- سرفه یا سرفه خونی (هموپتزی)
- افزایش ضربان قلب ( تاکی کاردی)
توجه: اگر هر یک از این علائم را داشتید، به ویژه اگر در مدت کوتاهی (ساعت ها یا روزها) اتفاق افتاده است یا به سرعت در حال بدتر شدن است، با اورژانس تماس بگیرید. لخته شدن خون در ریه ها می تواند منجر به مرگ شود. به همین دلیل مهم است که به سرعت ارزیابی از نظر وجود لخته صورت گیرد.
عوامل خطر ترومبوز ورید عمقی
سن: سن بالای ۶۰ سال خطر ابتلا به DVT (ترومبوز ورید عمقی) را افزایش می دهد. البته DVT می تواند در هر سنی رخ دهد.
بی تحرکی: هنگامی که پاها برای مدت طولانی حرکت نمی کنند، دیگر عضلات ساق پا برای بازگشت خون وریدی به قلب فشار نمی آورند (منقبض می شوند). انقباضات عضلانی به جریان خون کمک می کنند. نشستن برای مدت طولانی، مانند رانندگی یا پرواز، خطر ابتلا به DVT را افزایش می دهد. همچنین استراحت طولانی مدت در رختخواب، که ممکن است ناشی از اقامت طولانی مدت در بیمارستان یا یک وضعیت بالینی مانند فلج باشد، خطر ترومبوز ورید عمقی را افزایش می دهد.
آسیب یا جراحی: آسیب به رگ ها یا جراحی می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
بارداری: بارداری فشار را در رگ های لگن و پاها افزایش می دهد. خطر لخته شدن خون از دوران بارداری می تواند تا شش هفته پس از تولد نوزاد (زایمان) ادامه یابد. به ویژه افراد مبتلا به اختلال ارثی لخته شدن خون، در معرض خطر هستند.
قرص های ضد بارداری (قرص های ضد بارداری خوراکی) یا درمان جایگزینی هورمون : هر دو مورد می توانند توانایی خون را برای لخته شدن افزایش دهند.
اضافه وزن یا چاقی: اضافه وزن باعث افزایش فشار در رگ های لگن و پاها می شود.
سیگار: سیگار کشیدن بر نحوه جریان خون و لخته شدن تاثیر می گذارد که می تواند خطر ابتلا به DVT را افزایش دهد.
سرطان: برخی از سرطان ها مواد انعقادی موجود در خون را افزایش می دهند که باعث لخته شدن خون می شوند. برخی از انواع درمان سرطان نیز خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد.
نارسایی قلبی: نارسایی قلبی خطر ابتلا به DVT و آمبولی ریوی را افزایش می دهد. از آنجا که قلب و ریه ها در افراد مبتلا به نارسایی قلبی به خوبی کار نمی کنند، علائم ناشی از حتی یک آمبولی ریوی کوچک قابل توجه و مهم است.
بیماری التهابی روده: بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو خطر DVT را افزایش می دهد.
سابقه شخصی یا خانوادگی DVT یا امبولی ریوی (PE): اگر شما یا کسی در خانواده شما یک یا هر دو این شرایط را داشته باشد، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به DVT باشید.
ژنتیک: برخی از افراد تغییراتی در DNA دارند که باعث می شود خون به راحتی لخته شود. یک مثال، کمبود فاکتور ۵ لیدن است. این اختلال ارثی یکی از عوامل لخته شدن خون را تغییر می دهد. یک اختلال ارثی به تنهایی ممکن است باعث لخته شدن خون نشود، مگر اینکه با سایر عوامل خطر ترکیب شود.
عوارض ترومبوز ورید عمقی
آمبولی ریوی (PE): PE یک عارضه بالقوه تهدید کننده حیات و مرتبط با DVT است. این اتفاق زمانی می افتد که یک لخته خون (ترومبوز) در یک پا یا سایر مناطق بدن آزاد می شود و در یک رگ خونی در ریه انسداد ایجاد می کند.
Postphlebitic syndrome (سندرم پس از آسیب و التهاب وریدی): آسیب وریدی ناشی از لخته شدن خون، جریان خون را در مناطق آسیب دیده کاهش می دهد. علائم آن شامل درد پا، تورم پا، تغییر رنگ پوست و زخم های پوستی است.
عوارض درمان: رقیق کننده های خون اغلب برای درمان DVT استفاده می شوند. خونریزی، یک عارضه جانبی نگران کننده ناشی از مصرف رقیق کننده های خون است. نکته مهم آن است که آزمایش خون به صورت منظم در هنگام مصرف داروهای رقیق کننده خون انجام شود.
درمان ترومبوز ورید عمقی
دارودرمانی:
DVT (ترومبوز ورید عمقی) با داروهایی درمان می شود که مانع از بزرگتر شدن لخته و حرکت آن به سمت ریه می شوند. این داروها “ضد انعقاد” نامیده می شوند. آنها همچنین گاهی اوقات “رقیق کننده خون” نیز نامیده می شوند، اگرچه در واقع خون را رقیق نمی کنند. DVT معمولا در گام اول در بیمارستان درمان می شود.
- اگر دچار لخته خونی شده اید، پزشک شما یک داروی ضد انعقادی را برای کاهش خطر ابتلا به لخته های بیشتر در آینده تجویز می کند. شما باید داروی فوق را برای حداقل ۳ ماه (و گاهی اوقات طولانی تر) مصرف کنید. اگر به دلایلی شرایط مصرف قرص وجود ندارد،برخی از افراد برای اولین بارتحت درمان با یک داروی تزریقی به نام هپارین قرار می گیرند. این درمان ممکن است برای چند روز یا بیشتر طول بکشد.
- این داروها لخته های خون موجود را حل نمی کنند، اما از بزرگتر شدن آنها جلوگیری می کنند. آنها همچنین به جلوگیری از تشکیل لخته های خون جدید کمک می کنند. مصرف دارو برای چند ماه مهم است، زیرا به بدن شما زمان می دهد تا لخته قدیمی را حل کند. رعایت این نکته مهم است زیرا افرادی که لخته دارند در معرض خطر ابتلا به لخته دیگری، به ویژه در چند ماه اول بعد از تشکیل لخته اولیه هستند.
- داروهای خوراکی مختلفی (قرص) برای جلوگیری و درمان لخته های خون استفاده می شود. آنها شامل apixaban ،dabigatran ،edoxaban ،rivaroxaban و وارفارین هستند. هر دارو از نظر دوز، تعداد دفعات مصرف آن، هزینه و اینکه چگونه رژیم غذایی یا سایر داروها ممکن است بر آن تاثیر بگذارد، متفاوت است.
- داروها را دقیقا همانطور که پزشک به شما می گوید مصرف کنید.هنگامی که شروع به مصرف دارو می کنید، باید به صورت منظم آزمایش خون انجام دهید. اگر وارفارین مصرف می کنید، به آزمایش خون منظم نیاز دارید تا بررسی کنید که چگونه خون شما لخته می شود. این نکته مهم است که مطمئن شوید که دوز صحیح وارفارین را دریافت می کنید.
- دستورالعمل های پزشک خود را در مورد رژیم غذایی و داروها دنبال کنید. بسته به اینکه کدام دارو را مصرف می کنید، ممکن است نیاز به توجه ویژه به آنچه می خورید داشته باشید. همچنین، برخی از داروهای دیگر می توانند بر نحوه عملکرد این داروها تاثیر بگذاردو ممکن است تداخل دارویی داشته باشند.
- مراقب علائم خونریزی باشید. خونریزی غیر طبیعی، یک خطر بالقوه ناشی از هر یک از داروهای مورد استفاده برای جلوگیری و درمان لخته شدن خون است. این داروها به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می کنند، اما از سوی دیگر، کنترل خونریزی ناشی از آسیب را برای بدن شما سخت تر می کنند. سعی کنید از آسیب دیدن جلوگیری کنید و اگر علائم خونریزی دارید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.
فیلتر IVC:
افرادی که نمی توانند داروهایی را برای جلوگیری و درمان لخته های خون مصرف کنند یا کسانی که از این داروها به اندازه کافی سود نمی برند، می توانند درمان دیگری دریافت کنند. این درمان توسط فیلتری به نام “فیلتر ورید اجوف تحتانی” (“فیلتر IVC”) انجام می شود.
ورید اجوف تحتانی ورید بزرگی است که خون را از پاهای شما و نیمه پایین بدن شما به قلب شما باز می گرداند. فیلترهای IVC در داخل ورید اجوف تحتانی قرار می گیرند. آنها هر لخته بزرگی را که در زیر محل قرارگیری فیلتر تشکیل می شود، فیلتر می کنند و به دام می اندازند.
جراح ممکن است قرارگیری این فیلتر را پیشنهاد کند اگر:
- شما نمی توانید با خیال راحت برای جلوگیری از لخته شدن خون، دارو مصرف کنید.
- بدن شما لخته های خونی جدید را حتی در هنگام مصرف دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون تشکیل می دهید.
- شما یک مشکل خونریزی جدی و خطرناک در هنگام مصرف دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون دارید.
- بیماری شما آنقدر شدید است که اگر لخته خون از پاهای شما به ریه های شما منتقل شود، می تواند شما را بکشد.
در برخی موارد، بروز لخته های وسیع و شدید می تواند سبب قطع جریان خون به پای شما شود. این وضعیت “گانگرن” نامیده می شود. اگر این اتفاق بیفتد، پزشکان می توانند دارو برای حل لخته تجویز کنند. این دارو گاهی اوقات داروی ” ترومبولیتیک(شکستن لخته)” نامیده می شود و از طریق یک کاتتر (یک لوله کوچک وارد شده به ورید) به بیمار تزریق می شود. در برخی موارد، پزشکان برای برداشتن لخته، جراحی انجام می دهند.
چگونه از تشکیل لخته خونی و ترومبوز ورید عمقی جلوگیری کنیم؟
انسان ها گاهی اوقات در اثر نشستن طولانی مدت دچار لخته می شوند. به عنوان مثال، افرادی که در پروازهای طولانی سفر می کنند، در معرض خطر لخته شدن خون هستند. برخی از کارهایی که می توانید برای جلوگیری از لخته شدن خون در طول پرواز های طولانی انجام دهید عبارتند از:
- ایستادن و راه رفتن هر ۱ تا ۲ ساعت.
- قبل از سفر سیگار نکشید.
- لباس های شل و راحت بپوشید.
- موقعیت خود را در حالی که نشسته اید، مرتب تغییر دهید و دست ها و پاهای خود را اغلب حرکت دهید.
- جوراب های فشرده زانو (مانند جوراب های واریس) بپوشید.
- از مصرف الکل و داروهایی که شما را خواب آلود می کنند، اجتناب کنید، زیرا می توانند توانایی شما را برای تحرک مختل کنند و خطر ابتلا به DVT را افزایش دهند.
ورید های واریسی
آنچه در ادامه مطلب می خوانید: فهرسرت مطالب بیماری وریدی چیست؟ بیماری های وریدی می توانند ورید های اندام تحتانی را درگیر کنند. درگیری ورید های اندام تحتانی می تواند باعث درد پا، واریس، تورم پاها یا زخم های باز شود. منظور از رگ های واریسی رگ های متورم و پیچ خورده هستند. بیماری
