درمان جایگزینی کلیه اصطلاحی است که برای درمان های گوناگون نارسایی کلیه به کار می رود.
معمولاً کلیه ها خون را تصفیه می کنند و مواد دفعی، نمک و آب اضافی موجود در بدن را دفع می کنند. نارسایی کلیه که به آن بیماری مرحله آخر کلیه یا ESRD نیز گفته می شود، زمانی است که کلیه ها دیگر نمی توانند خون را به درستی تصفیه کنند.
زمانی که کلیه ها دیگر نمی توانند به طور موثر کار کنند، فرآورده های دفعی، الکترولیت ها( مانند پتاسیم،فسفر و اسیدها) و مایعات در خون تجمع پیدا می کنند.
اگر نارسایی کلیه دارید، می توانید از بین ۳ روش درمانی مختلف که کار کلیه های شما را انجام می دهند، انتخاب کنید. این درمان ها می توانند طول عمر شما را افزایش دهند، زیرا بدون آن ها، نارسایی کلیه می تواند منجر به مرگ شود.
دیالیز و پیوند کلیه درمان هایی برای نارسایی شدید کلیه هستند که نارسایی کلیه ، مرحله ۵ بیماری مزمن کلیه و بیماری کلیوی مرحله آخر نیز نامیده می شود.
دو نوع دیالیز وجود دارد: دیالیز خونی(همودیالیز) و دیالیز صفاقی.
پیوند کلیه باید انجام شود یا دیالیز باید قبل از پیشرفت بیماری کلیوی به مرحله ای که عوارض تهدید کننده زندگی رخ می دهد، آغاز شود. پیشرفت بیماری کلیوی به بیماری مرحله آخر معمولا ماه ها یا سال ها پس از اولین بار که بیماری کلیوی تشخیص داده می شود رخ می دهد، اگرچه گاهی اوقات، نارسایی شدید کلیه برای اولین بار در افرادی که قبلا در آن ها بیماری کلیوی تشخیص داده نشده، شناسایی می شود.
پیوند کلیه یک عمل جراحی است که در آن پزشک، کلیه سالم را در فردی که کلیه هایش دچار نارسایی شده است، قرار می دهد. کلیه جدید و سالم می تواند کار کلیه های مبتلا به نارسایی را انجام دهد.
پیوند کلیه برای بسیاری از افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی شدید به عنوان بهترین درمان و درمان قطعی در نظر گرفته می شود، زیرا کیفیت زندگی و بقا (امید به زندگی) در این روش درمانی، اغلب بهتر از افرادی است که با دیالیز درمان می شوند. با این حال، کمبود اعضای بدن برای اهدا وجود دارد. از این رو، بسیاری از افرادی که کاندید پیوند کلیه هستند در لیست انتظار پیوند قرار می گیرند و تا زمانی که کلیه در دسترس باشد، نیاز به دیالیز دارند.
کلیه می تواند از یک خویشاوند، یک فرد غیر مرتبط (مانند همسر یا دوست) یا از فردی که فوت کرده است (متوفی یا اهدا کننده عضو) پیوند زده شود. برای زنده ماندن فقط یک کلیه لازم است. به طور کلی، اعضای اهدا کنندگان زنده، عملکرد بهتری دارند و برای مدت زمانی طولانی تر از کلیه اهدا کنندگانی که فوت شده اند، کار می کنند.
بعد از پیوند کلیه، بیماران نیاز دارند برای باقی عمرشان به منظور جلوگیری از واکنش نامناسب بدن خود به کلیه جدید (مانند پس زدن پیوند)، دارو مصرف نمایند.
برخی از افراد مبتلا به نارسایی کلیه، کاندید پیوند کلیه نیستند. سن بالا و بیماری شدید قلبی یا عروقی ممکن است به این معنی باشد که درمان با دیالیز نسبت به درمان با پیوند کلیه خطر کمتری دارد. شرایط دیگری که ممکن است مانع از واجد شرایط بودن فرد برای پیوند کلیه شود عبارتند از:
لطفاً توجه شود: برخی از افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ممکن است واجد شرایط پیوند کلیه باشند در صورتی که بیماری انها به خوبی کنترل شود.
مزایا:
معایب:
دیالیز بخشی از عملکرد کلیه های مبتلا به نارسایی را برای دفع مایعات و مواد زائد از بدن انجام می دهد.
دو نوع دیالیز وجود دارد: دیالیز همودیالیز و دیالیز صفاقی.
اگر بیماری کلیوی پیشرفته ای دارید و قصد دارید دیالیز را شروع کنید، بهترین زمان برای شروع درمان های دیالیز، زمانی است که هنوز حال عمومی مناسبی دارید و فقط علائم خفیف نارسایی کلیه دارید. چنین علائمی شامل تهوع، از دست دادن اشتها، کمبود انرژی ، استفراغ، مشکل در تمرکز و موارد دیگر است.
شما و پزشک شما، پس از در نظر گرفتن تعدادی از عوامل، از جمله عملکرد کلیه (که با ازمایش خون و ادرار اندازه گیری می شود)، سلامت کلی و ترجیحات شخصی، تصمیم می گیرید تا دیالیز را آغاز کنید.
اکثر بیماران علائم نارسایی کلیه را دارند و بنابراین به طور کلی برنامه ریزی برای شروع دیالیزبرای آن ها، زمانی است که عملکرد کلیه انها تقریباً ۱۰ درصد عملکرد طبیعی می باشد.
دیالیز صفاقی یک پروسجر (اقدام درمانی) است که مردم هر روز در خانه می توانند انجام دهند. این پروسجر مانند لوله کشی برای انتقال یک مایع خاص به شکم است. این مایع، مواد دفعی و نمک و آب اضافی را از خون جمع اوری می کند. سپس مایع مورد استفاده از شکم خارج می شود. قبل از اینکه افراد بتوانند دیالیز صفاقی داشته باشند، نیاز به جراحی برای قرار دادن لوله در شکم خود دارند.
دیالیز صفاقی معمولاً در خانه انجام می شود. برای انجام دیالیز صفاقی، حفره شکمی با مایع دیالیز (به نام Dialysate) از طریق یک کاتتر (یک لوله انعطاف پذیر) پر می شود. کاتتر در طی عمل جراحی به شکم در نزدیکی ناف وارد می شود. کاتتر (لوله) اجازه می دهد تا مایع به داخل و خارج از شکم انتقال پیدا کند.
مایع در داخل شکم برای یک دوره زمانی تجویز شده (به نام Dwell)، معمولا چند ساعت نگه داشته می شود. پوشش حفره شکمی (پوشش صفاقی) به عنوان یک غشاء عمل می کند تا مایعات اضافی و مواد دفعی را از جریان خون به مایع دیالیز منتقل کند (این مایع، مواد دفعی و نمک و اب اضافی را از خون جمع آوری می کند).
سپس مایع دیالیز مورد استفاده در شکم، از شکم خارج و دور ریخته می شود. سپس حفره شکمی دوباره با محلول دیالیز تازه پر می شود. این فرایند، تبادل نامیده می شود.
درمان دیالیز صفاقی ممکن است چهار تا پنج بار در طول روز و یا با استفاده از یک دستگاه (به نام Cycler) در حالی که شما خواب هستید، انجام شوند. برخی از افراد در شب از یک سیکلر استفاده می کنند و همچنین یک یا دو بار در طول روز دیالیز صفاقی انجام می دهند.
مزایا:
معایب:
همودیالیز پروسجری است که در أن یک دستگاه دیالیز، کار کلیه ها را به عهده می گیرد. خون شما از طریق دستگاه دیالیز به خارج از بدن پمپ می شود تا مواد زائد و مایعات اضافی دفع شوند و خون پس از تصفیه شدن به بدن باز می گردد. شما با استفاده از یک مسیر ایجاد شده با جراحی به نام دسترسی عروقی (Vascular access)، به دستگاه دیالیز متصل می شوید. گاهی اوقات، یک کاتتر وارد شده به یک ورید بزرگ در گردن یا جاهای دیگر برای درمان همودیالیز استفاده می شود، اگرچه بهتر است فیستول یا گرافت عروقی داشته باشید. این دسترسی عروقی اجازه می دهد تا خون از بدن خارج شود، از طریق دستگاه دیالیز گردش کند و سپس پس از تصفیه سازی به بدن بازگردد.
افراد حداقل ۳ بار در هفته همودیالیز (دیالیز خونی) انجام می دهند. اکثر مردم می توانند دسترسی به همودیالیز در یک مرکز دیالیز (در بیمارستان یا کلینیک) و یا در خانه (در صورت دسترسی تجهیزات مورد نیاز) را انتخاب کنند.
همودیالیز را می توان در یک مرکز دیالیز یا در خانه انجام داد.
هنگامی که همودیالیز در یک مرکز انجام می شود، معمولا سه بار در هفته به مدت سه تا چهار ساعت در هر جلسه انجام می شود. همودیالیز در مرکز دیالیز نیز می تواند به صورت درمان شبانه، سه بار در هفته انجام شود.
دیالیز خانگی به طور کلی سه تا شش بار در هفته انجام می شود و بین ۳ تا ۱۰ ساعت در هر جلسه (گاهی اوقات در هنگام خواب) طول می کشد.
مزایا:
معایب:
لطفاً توجه شود: گاهی اوقات، درمان های همودیالیز شبانه در یک مرکز دیالیز ممکن است کار کردن و همو دیالیز را آسان تر نماید.
مزایا:
معایب:
مزایا:
معایب:
مزایا:
معایب:
این تا حدودی به علائم شما ، سلامت کلی شما و این که کلیه های شما چقدر خوب کار می کنند بستگی دارد. پزشک شما آزمایشات خون را انجام می دهد تا بررسی کند که کلیه های شما چقدر خوب کار می کنند.
قبل از شروع همودیالیز، جراح “دسترسی عروقی” ایجاد می کند. این دسترسی عروقی، یک راه برای خروج خون و بازگشت آن به بدن شما است.
سه نوع دسترسی مختلف وجود دارد:
فیستول شریانی وریدی یا AVF در بازوی یک فرد. یک فیستول شریانی وریدی زیر پوستی است. جراح فیستول شریانی وریدی را با انجام عمل جراحی برای اتصال مستقیم شریان به ورید ایجاد می کند. این کار معمولا در قسمت تحتانی بازو انجام می شود، اما می تواند در قسمت فوقانی بازو انجام شود. در طول همودیالیز، ۲ سوزن برای دفع و بازگرداندن خون به بدن در فیستول شریانی وریدی قرار می گیرد.
پیوند شریانی وریدی در بازوی فرد. پیوند زیر پوستی است. جراح با انجام جراحی یک پیوند(گرافت) ایجاد می کند. آنها از یک لوله لاستیکی انعطاف پذیر برای اتصال شریان به ورید استفاده می کنند. در طول همودیالیز، ۲ سوزن در پیوند قرار می گیرد تا خون را خارج کند و به بدن بازگرداند.
کاتتر وریدی مرکزی، که یک لوله نازک و انعطاف پذیر است. یک انتها در یک ورید بزرگ، معمولا در گردن قرار می گیرد. انتهای دیگر خارج از بدن باقی می ماند. در طول همودیالیز، انتهای خارج از بدن به لوله های دستگاه دیالیز متصل می شود.
اکثر افراد می توانند همودیالیز را در یک مرکز دیالیز (در بیمارستان یا کلینیک) یا در خانه انجام دهند.
مزایا و معایبی برای هر دو گزینه وجود دارد:
شما حداقل ۳ بار در هفته همودیالیز خواهید داشت. برنامه شما بستگی به جایی دارد که آن را انجام می دهید:
این بستگی به دسترسی شما و جایی که دیالیز انجام می دهید، دارد. مراحل زیر برای انجام همودیالیز به ترتیب انجام می شوند:
لطفاً توجه شود: اگر دیالیز در یک مرکز انجام شود، کارکنان مرکز، به طور مرتب فشار خون و ضربان قلب شما را در طول دیالیز بررسی می کنند.
دسترسی عروقی بیماران می تواند دچار مشکل شود. دسترسی عروقی می تواند آلوده شود، مسدود شود یا از کار بیفتد.
افراد همچنین می توانند در طول همودیالیز مشکلاتی داشته باشند. این عوارض شامل موارد زیر می باشند:
برخی از افراد نیز پس از درمان دیالیز احساس خستگی می کنند.
هشدار: در صورت مشکل در حین یا بعد از همودیالیز به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید. بسیاری از عوارض پیش آمده را می توان درمان کرد.
اگر به طور منظم دیالیز می شوید، شما می بایست:
اگر دیالیز می کنید، باید به چیزهای خاصی در انچه می خورید و می نوشید توجه کنید. این موارد عبارتند از:
شما، پزشک و خانواده تان باید با یاری یکدیگر تصمیم گیری کنید تا درمانی را که برای شما مناسب است پیدا کنید. این تا حدودی به وضعیت شما، سلامت کلی و وضعیت خانه شما بستگی دارد.
پیوند کلیه درمان ایده آل برای اکثر بیمارانی است که یکی از دلایل عدم واجد شرایط بودن برای پیوند را ندارند که در بالا ذکر شد. علاوه بر این، کلیه جدید برای پیوند، همیشه در دسترس نیست.
بیمارانی که کاندید پیوند کلیه نیستند یا باید منتظر پیوند کلیه باشند، معمولاً می توانند با همودیالیز یا دیالیز صفاقی درمان شوند.
انتخاب روش درمانی از بین دیالیز صفاقی و همودیالیز یک تصمیم پیچیده است. به نظر می رسد که نه همودیالیز و نه دیالیز صفاقی از نظر بقا از مزایای واضحی نسبت به دیگری برخوردار نیستند. انتخاب بین دو نوع دیالیز به طور کلی بر اساس عوامل دیگر، از جمله ترجیحات شما، حمایت خانوادگی و بیماری های زمینه ای است. به عنوان مثال، همودیالیز شامل تغییرات سریع تعادل مایعات در بدن است و توسط برخی از بیماران قابل تحمل نیست. برخی از بیماران کاندیدای مناسبی برای پیوند کلیه نیستند، در حالی که دیگران ممکن است حمایت خانوادگی یا توانایی ها و امکانات مورد نیاز برای انجام دیالیز صفاقی را نداشته باشند.
برخی ملاحظات در مورد انتخاب های درمانی شما وجود دارد که باید بدانید:
اگر شما در یک لیست برای دریافت کلیه از یک اهدا کننده فوت شده هستید، ممکن است لازم باشد مدت زیادی صبر کنید. شما به احتمال زیاد، نیاز به شروع دیالیز صفاقی یا همودیالیز دارید، در حالی که شما در لیست انتظار پیوند هستید.
اگر یک نوع روش دیالیز را شروع کنید و برای شما کار نکند یا ترجیحات یا شرایط شما در طول زمان تغییر کند، می توانید روش درمانی خود را به نوع دیگری از دیالیز تغییر دهید.
بله، شما می توانید انتخاب کنید که هیچ درمان جایگزینی کلیه را نداشته باشید. اما بدانید که بدون پیوند یا دیالیز، نارسایی کلیه می تواند منجر به مرگ شود. اینکه چه مدت می توانید بدون درمان زندگی کنید بستگی به کلیه ها، علائم و سلامت کلی شما دارد. این مدت زمان معمولاً از روزها تا ماه ها در برخی موارد متغیر است.
اگر درمان جایگزینی کلیه نداشته باشید، مواد دفعی در خون شما تجمع پیدا می کنند. این رخداد می تواند باعث شود احساس خستگی، خارش یا تهوع کنید. مایعات نیز در بدن شما تجمع پیدا می کنند. این اتفاق می تواند باعث تورم و مشکل تنفسی شود. در طول این زمان، شما می توانید چیزی به نام “مدیریت کلیه حمایتی” داشته باشید. این شامل دادن دارو به شما برای درمان علائم شما و کمک به شما برای احساس راحتی بیش تر است. این کار نارسایی کلیه شما را متوقف نمی کند، اما ممکن است به شما کمک کند تا به طور موقت احساس بهتری داشته باشید.
Powered by WPtouch Mobile Suite for WordPress
