فهرست مطالب
پورت چیست؟
پورت نوعی لاین مرکزی است که نوع خاصی از IV یا رگگیری است. نام های تجاری برای پورت ها عبارتند از Port-a-Cath، BardPort، PowerPort، Infuse-a-Port و Mediport. اصطلاح پزشکی برای پورت “دستگاه دسترسی وریدی کاملاً کاشته شده” است.
پورت ها دارای یک “مخزن” کوچک و توخالی هستند که به یک لوله نازک و انعطاف پذیر به نام “کاتتر” متصل است. مخزن و کاتتر هر دو زیر پوست هستند. کاتتر وارد رگ خونی بزرگی می شود که به قلب منتهی می شود. مخزن یک دیسک گرد است که با سیلیکون مخصوص پوشانده شده است. سیلیکون اجازه می دهد تا درگاه بارها و بارها استفاده شود.
کادر پزشکی می توانند با استفاده از یک سوزن خاص به پورت”دسترسی” پیدا کنند. سوزن از پوست شما عبور می کند و وارد مخزن می شود. سوزن می تواندتا یک هفته داخل مخزن بماند و با یک بانداژ شفاف پوشانده و در جای خود چسبانده می شود. تنها چیزی که از پورت در سطح بدن خواهید دید یک برآمدگی کوچک در زیر پوست است.
یک پورت می تواند ماه ها تا سال ها در بدن باقی بماند تا زمانی که دیگر نیازی به آن نباشد.
چگونه در خانه از خودم مراقبت کنم؟
از پزشک خود بپرسید که وقتی به خانه می روید چه کاری برای مراقبت از خود باید انجام دهید. مطمئن شوید که دقیقاً متوجه شده اید که برای مراقبت از خود چه کاری باید انجام دهید. اگر چیزی هست که متوجه نشدید سوال بپرسید.
شما هم چنین باید:
- بدانید چه نوع پورتی دارید و چگونه از آن مراقبت کنید. قبل از رفتن به خانه، پزشک یا پرستار شما در این مورد با شما صحبت خواهند کرد. آنها به شما می آموزند که چگونه پانسمان را عوض کنید، پورت را بشویید، به پورت “دسترسی” (قرار دادن سوزن) و “عدم دسترسی” (سوزن را بیرون بیاورید) پیدا کنید. آنها همچنین مطمئن خواهند شد که شما لوازم مورد نیاز خود را دارید. داشتن پورت خطر عفونت را افزایش می دهد. به همین دلیل است که مراقبت از آن بسیار مهم است.
- از یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود بخواهید در صورت نیاز به شما در مراقبت از پورت کمک کند. برخی از افراد یک پرستار بهداشتی در خانه دارند تا در این مورد به ایشان کمک کند.
آیا پورت همیشه قابل دسترسی است؟
وقتی در خانه هستید، ممکن است مواقعی وجود داشته باشد که هنوز به پورت دسترسی داشته باشید. یعنی هنوز یک سوزن در مخزن پورت قرار دارد مثلا برای دادن دارو.
هنگام دسترسی به پورت:
- در حالی که سوزن در جای خود قرار دارد، مخزن را خیس نکنید. هنگام دوش گرفتن محل قرار گیری سوزن را بپوشانید.
- محل را تمیز و خشک نگه دارید. این کمک می کند تا سوزن ایمن و در جای خود بماند.
وقتی به پورت دسترسی ندارید:
- می توانید دوش بگیرید، حمام کنید یا در استخر شنا کنید.
- نیازی به داشتن پانسمان روی پورت ندارید. (مخزن پورت یک برآمدگی کوچک زیر پوست شما است.)
- لباس هایی بپوشید که روی پورت ساییده نشوند.
- شما می توانید بسیاری از فعالیت های عادی خود را انجام دهید. با پزشک خود در مورد فعالیت هایی که برای شما بی خطر هستند صحبت کنید.
- پورت را قبل و بعد از دادن دارو و خونگیری بشویید. برخی از پزشکان از شما می خواهند که حداقل ۱ بار در ماه پورت را شستشو دهید. سایر پزشکان ممکن است از شما بخواهند که حداقل هر ۳ تا ۴ ماه یک بار درگاه را شستشو دهید. با پزشک خود در مورد اینکه هر چند وقت یکبار باید این کار را انجام دهید صحبت کنید.
چگونه پانسمان روی پورت را عوض کنم؟
بعد از دسترسی به مخزن پورت از طریق وارد کردن سوزن در آن، از یک پانسمان شفاف برای نگه داشتن سوزن در جای خود استفاده کنید. اگر پانسمان خیس، گشاد یا کثیف است، همیشه فوراً آن را عوض کنید. این کار برای کمک به جلوگیری از عفونت است.
برای تعویض پانسمان:
- لوازم پانسمان را آماده کنید و آنها را در یک فضای تمیز قرار دهید. ممکن است لوازم پانسمان شما در یک کیت آماده باشد. شما به دستکش تمیز یا دستکش استریل، ماسک، سواب آغشته به ماده ضد عفونی کننده مناسب پوست مانند کلرهگزیدین، چسب و پانسمان های استریل نیاز دارید. همچنین ممکن است پزشک به شما دستمال های مخصوص پانسمان پوسترا پبشنهاد بدهد.
- همیشه قبل از دست زدن به سوزن و لوله، دست های خود را به خوبی با آب و صابون بشویید. این کار به جلوگیری از انتشار میکروب ها کمک می کند. همه افراد باید در هنگام تعویض پانسمان از ماسک استفاده کنند، از جمله فردی که پورت دارد. گزینه دیگر این است که در هنگام تعویض پانسمان، فردی که پورت دارد، سر خود را برگرداند تا نفس فرد به محل مخزن برخورد نکند. هنگام درآوردن پانسمان قدیمی دستکش تمیز بپوشید.
- پانسمان قدیمی را بردارید. از قیچی یا ابزار تیز استفاده نکنید. زیرا می توانند لوله ای که به سوزن متصل است را برش دهند. هنگام درآوردن پانسمان، لوله را نکشید.
- پوست محل ورود سوزن را از نظر تورم، گرما یا قرمزی بررسی کنید.
- دست های خود را دوباره بشویید. دستکش های استریل بپوشید.
- پوست را با سواب آغشته به کلرهگزیدین تمیز کنید یا پوست را با حرکت عقب و جلو سواب به مدت ۳۰ ثانیه پاک کنید. از جایی که سوزن وارد پوست می شود شروع کنید. قسمت بیرونی لوله و کل قسمتی که پانسمان جدید در آن قرار می گیرد را تمیز کنید (تقریباً به انداره یک مربع ۴ اینچی (۱۰ سانتی متر)). اجازه دهید ناحیه تمیز شده در هوا حداقل ۳۰ ثانیه خشک شود. برای کمک به خشک شدن سریعتر پوست، از باد زدن، تکان دادن یا ضربه زدن روی پوست خودداری کنید.
- لوله را اگر بلند است به صورت دایره ای شل و اگر کوتاه است به صورت مستقیم روی پوست قرار دهید. نباید بالای جایی که پورت زیر پوست قرار دارد یا روی خودش قرار بگیرد. پانسمان را در همه طرف لوله قرار دهید. مطمئن شوید که جایی که سوزن وارد پوست می شود را بپوشانید. پانسمان باید محکم باشد اما کشیده نشود وگرنه روی پوست کشیده می شود. بیشتر پانسمان ها شفاف هستند و به پوست می چسبند. اگر نمی چسبد، نوار طبی را روی لبه ها قرار دهید تا در جای خود ثابت بماند. اگر اغلب با عدم چسبیدن پانسمان به پوست خود مشکل دارید، با پزشک یا پرستار خود در مورد پانسمانی که استفاده می کنید یا نحوه تعویض پانسمان خود صحبت کنید. آنها به شما کمک می کنند که پانسمان بهتر بچسبد.
- پانسمان قدیمی، ماسک و سواب ها و دستمال های استفاده شده را دور بیندازید.
- دستکش ها را در آورید.
- دست های خود را با آب و صابون بشویید.
چگونه به پورت دسترسی پیدا کنم و فلاشینگ انجام دهم؟
پورت باید قبل و بعد از هر بار استفاده با مایع استریل شسته یا فلاش شود. همچنین، حتماً دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد شستشوی پورت در زمانی که از آن استفاده نمی‌کنید، دنبال کنید. این به جلوگیری از مسدود شدن پورت و کاتتر کمک می کند.
برای شستشوی پورت، باید به آن دسترسی داشته باشید. پزشک به شما می گوید که چه مدت می توانید قبل از نیاز به تعویض سوزن به پورت دسترسی داشته باشید. ممکن است بتوانید یک سوزن دسترسی را هر بار تا یک هفته در جای خود نگه دارید.
برای دسترسی و شستشوی پورت:
- لوازم را جمع آوری کنید و آنها را در یک فضای کاری تمیز قرار دهید. شما نیاز خواهید داشت:
- دستکش تمیز
- یک ماسک برای شخصی که به پورت دسترسی دارد و یک ماسک برای شخص دارای پورت
- سواب کلرهگزیدین
- دستمال مرطوب الکلی
- یک سوزن مخصوص برای دسترسی به پورت متصل به لوله – این سوزن از وسط خم شده و به یک قطعه کوتاه لوله شفاف متصل می شود.
- سرنگ های ۱۰ میلی لیتری پر از مایع برای شستشوی کاتتر – ممکن است پزشک هپارین، نرمال سالین یا فلاش مخصوص برای شما تجویز کند. اگر از کودکی با پورت مراقبت می کنید، ممکن است پزشک از شما بخواهد از مقدار کمتری مایع برای شستشوی خط استفاده کنید.
- درپوش تزریق
- کرم بی حس کننده، اگر پزشک به شما این کرم را داده است.
- دست های خود را با آب و صابون بشویید.
- همه افراد باید هنگام دسترسی به پورت از ماسک استفاده کنند. این شامل شخص دارای پورت می شود. گزینه دیگر این است که فرد دارای پورت سر خود را برگرداند.
- دستکش های تمیز بپوشید و اگر پانسمان قدیمی وجود داشت آن را بردارید. آن را دور بیانداز.
- دست های خود را با آب و صابون بشویید.
- اگر پزشک به شما کرم، پچ یا اسپری بی‌حس‌کننده داده است، آن را روی پوست روی درگاه قرار دهید. دستورالعمل های مربوط به مدت زمان انتظار برای کارکرد آن را دنبال کنید. سپس کرم یا چسب را بردارید و پوست را با گاز تمیز پاک کنید.
- دستکش استریل بپوشید. پوست روی درگاه را با یک سواب کلرهگزیدین و با استفاده از یک حرکت شستشوی عقب و جلو به مدت ۳۰ ثانیه تمیز کنید. اجازه دهید ناحیه تمیز شده در هوا حداقل ۳۰ ثانیه یا تا زمانی که کاملا خشک شود خشک شود. برای کمک به خشک شدن سریعتر پوست، از باد زدن، تکان دادن یا ضربه زدن روی پوست خودداری کنید.
- درپوش تزریق را به لوله وصل کنید. درپوش تزریق، لوله و سوزن را با محلول شستشو پر کنید. لوله را ببندید و سرنگ را به لوله متصل کنید.
- لبه های پورت را با انگشت شست و اشاره دست که با آن نمی نویسید در جای خود نگه دارید. به پوستی که سوزن را در آن فرو می‌کنید دست نزنید، زیرا تمیز است.
- سوزن را با زاویه ۹۰ درجه از پوست در مرکز پورت وارد کنید. سوزن را محکم به داخل فشار دهید تا با پشت درگاه تماس پیدا کند. پس از رسیدن به پشت درگاه، بیشتر از این فشار ندهید.
- لوله را باز کنید و سرنگ را به عقب بکشید تا برگشت خون را بررسی کنید. نیازی نیست سرنگ را با خون پر کنید. به اندازه کافی عقب بکشید تا بررسی کنید که خون آنجاست.
- در صورت بازگشت خون، به آرامی و پیوسته شستشو دهید تا سرنگ تقریباً خالی شود. قبل از رسیدن به انتهای محلول شستشو، زمانی که کمتر از ۱ میلی لیتر در سرنگ وجود دارد، لوله را ببندید.
- اگر خون برگشتی نداشت، سوزن را دوباره وارد کرده و دوباره امتحان کنید. اگر باز هم خون برگشتی نداشت، با یک سوزن جدید از نو شروع کنید. اگر نمی توانید با یک سوزن جدید خون برگشتی دریافت کنید، با پزشک خود تماس بگیرید.
- گر سوزن را در جای خود رها می کنید، سرنگ را بردارید. سوزن و لوله را با یک پانسمان شفاف بپوشانید.
- اگر فقط درگاه را شستشو می دهید، سوزن را بردارید. با یک گاز تمیز فشار ملایمی وارد کنید تا خونریزی متوقف شود.
- هر گونه سواب، دستمال مرطوب یا سایر لوازم استفاده شده را دور بیندازید. سوزن و سرنگ را در یک ظرف پلاستیکی سخت دور بیندازید.
- دست های خود را با آب و صابون بشویید.
چگونه پورت را شستوشو دهم و سوزن دسترسی را از آن خارج کنم؟
هنگامی که نیازی به ورود دارو یا مایعات به داخل پورت ندارید، سوزن را می توان خارج کرد. به این “خارج سازی دسترسی از پورت” می گویند. قبل از انجام این کار پورت را بشویید.
برای شستشو و خارج سازی دسترسی از پورت:
- لوازم موزد نیاز را جمع آوری کنید و آنها را در یک فضای تمیز قرار دهید. شما نیاز خواهید داشت:
- یک ماسک برای شخصی که به پورت دسترسی دارد و یک ماسک برای شخص دارای پورت
- دستکش تمیز
- دستمال مرطوب الکلی
- سرنگ های ۱۰ میلی لیتری پر از مایع برای شستشوی کاتتر. پزشک شما ممکن است هپارین، نرمال سالین یا محلول مخصوص شستشو را برای شما تجویز کند. اگر از کودکی با پورت مراقبت می کنید، ممکن است پزشک از شما بخواهد از مقدار کمتری مایع برای شستشوی پورت استفاده کنید.
- دست های خود را با آب و صابون بشویید.
- با دستکش تمیز، محل ورود سوزن را با دستمال الکلی به مدت ۱۵ ثانیه بشویید و بگذارید خشک شود. برای کمک به خشک شدن سریعتر، آن را باد نزنید.
- سرنگ فلاش یا شستوشو را به درپوش تزریق وصل کنید. لوله را باز کنید و سرنگ را به عقب بکشید تا برگشت خون را بررسی کنید.
- در صورت بازگشت خون، به آرامی و پیوسته شستشو دهید تا سرنگ تقریباً خالی شود. قبل از رسیدن به انتهای محلول شستشو، زمانی که کمتر از ۱ میلی لیتر در سرنگ وجود دارد، لوله را ببندید. سرنگ را بردارید.
- اگر خون برگشت نداشت، سوزن را عوض کرده و دوباره امتحان کنید. اگر باز هم خون برگشت نداشت، با یک سوزن جدید از نو شروع کنید. اگر قادر به بازگشت خون با یک سوزن جدید نیستید، با پزشک خود تماس بگیرید.
- پس از فلاشینگ پورت، ماسک را بپوشید. همچنین، از شخصی که پورت دارد بخواهید ماسک بزند یا سر خود را در زمانی که دسترسی به پورت غیر قابل دسترسی است، برگرداند.
- پانسمان شفاف را بردارید.
- پورت را با انگشتان شست و اشاره دست خود ثابت نگه دارید. با دست دیگر، سوزن پورت را با کشیدن مستقیم به سمت بالا خارج کنید. مراقب باشید که انگشتان یا پوست خود را به سوزن نچسبانید. بیشتر سوزن ها دارای گیره یا پوشش ایمنی هستند. پرستار شما به شما نشان می دهد که چگونه سوزن را هنگامی که بیرون آمد بپوشانید.
- سوزن و سرنگ را در یک ظرف پلاستیکی سفت بریزید.
- با یک گاز تمیز فشار ملایمی وارد کنید تا خونریزی متوقف شود.
- ماسک، سواب های استفاده شده، دستمال مرطوب و سایر مواد را دور بیندازید.
- دست های خود را با آب و صابون بشویید.
کی باید با دکتر تماس بگیرم؟
به پزشک مراجعه کنید اگر:
- علائم عفونت دارید. شامل تب ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد) یا بالاتر، لرز یا قرمزی، گرما، سوزش یا درد در جایی که سوزن پورت وارد پوست شما می شود، می باشد.
- شما با محل پورت مشکل دارید:
- محل ورود سوزن خونریزی می کند و با فشار ملایم قطع نمی شود.
- محل قرمزتر می شود، یا پوست روی یا اطراف پورت زخم می شود.
- در جایی که پانسمان روی پوست می رود، جوش، برجستگی، خارش یا سوزش ایجاد می شود.
- ترشحات چرکی از محل پورت خارج می شود.
- به نظر می رسد پورت زیر پوست شما حرکت کرده است.
- نمی توانید سوزن را وارد پورت کنید.
- در هنگام شستشوی پورت، درد، سوزش یا تورم در اطراف محل پورت دارید.
- بازوی شما متورم شده است.
- شما نمی توانید داروها یا محلول شستشو را از طریق پورت دریافت کنید.
- شما قادر به دریافت خون برگشتی از پورت نیستید.
- شما هر گونه نگرانی در مورد پورت دارید.
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه ناگهانی دارید.
- هنگامی که پورت را شستشو می‌دهید، صدایی در یکی از گوش‌های خود می‌شنوید.
- متوجه تغییراتی در صورت، فک، گردن، قفسه سینه یا بازو می شوید، مانند:
- تورم
- تغییر رنگ پوست
- رگ های متورم و بیرون زده
