فهرست مطالب
آمبولی ریوی چیست؟
آمبولی ریوی (PE)، انسداد در یک یا تعداد بیشتری از رگ های خونی است که به ریه ها خونرسانی می کنند. در اغلب موارد، این انسداد ناشی از ترومبوز (لخته خون) است که در جای دیگری از بدن تشکیل می شود و سپس به ریه ها منتقل می شود. در موارد نادر، انسداد می تواند توسط حباب های هوا، گلبول های (ذرات) کوچک چربی یا تکه هایی از یک تومور که به ریه ها منتقل می شوند، ایجاد شود.
چرا لخته های خونی خطرناک هستند؟
اگر یک لخته خون تشکیل شود یا در داخل یک رگ خونی گیر کند، می تواند رگ را مسدود کند و از رسیدن خون به جایی که باید برود، جلوگیری کند. هنگامی که این اتفاق در ریه ها رخ می دهد، ریه ها می توانند آسیب ببینند. وجود شریان های مسدود شده در ریه، می تواند تنفس را دشوار کند و حتی می تواند منجر به مرگ شود.
اکثر لخته های خون موجود در ریه ها در واقع در پاها یا در ناحیه لگن شکل می گیرند و سپس به ریه ها منتقل می شوند. هنگامی که یک لخته در ورید های عمقی پا شکل می گیرد، ترومبوز ورید عمقی (DVT) نامیده می شود.DVT می تواند باعث تورم، درد، گرمی و قرمزی در پا شود.
توجه: در صورتی که هر یک از این علائم را داشتید، مهم است که بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. پزشکان آزمایشاتی را برای شما انجام می دهند تا بفهمند آیا در رگ های شما لخته خونی وجود دارد و در صورت وجود، درکجا قرار دارد. همچنین درمان هایی وجود دارد که می تواند به جلوگیری از بزرگتر شدن لخته و مهاجرت آن به ریه ها و بروز آمبولی ریوی، کمک کند.
علائم آمبولی ریوی
علائم شایع آمبولی ریوی عبارتند از:
- نفس نفس زدن، تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- درد تیز و چاقو مانند در قفسه سینه هنگام تنفس یا احساس فشار در قفسه سینه
- سرفه یا سرفه خونی (هموپتزی)
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) و یا نامنظم ( آریتمی قلبی)
علائم دیگری که می تواند به علت آمبولی ریوی رخ دهد، عبارتند از:
- سرگیجه یا سرگیجه
- عرق کردن بیش از حد
- تب
- درد پا یا تورم پا یا هر دو، معمولا در پشت پا
- چسبناک شدن یا تغییر رنگ پوست به نام سیانوز (تغییر رنگ و کبود و آبی رنگ شدن پوست)
توجه: اگر هر یک از این علائم فوق را داشتید، به ویژه اگر در مدت کوتاهی (ساعت ها یا روزها) اتفاق افتاده باشد یا به سرعت در حال بدتر شدن باشد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. لخته شدن خون در ریه ها می تواند منجر به مرگ شود، به همین دلیل مهم است که سریع عمل کنید و تشخیص داده شود که آیا لخته خونی وجود دارد یا خیر.
تست های تشخیصی
رایج ترین آزمایش ها عبارتند از:
آزمایش D-dimer :D-dimer یک ماده در خون است. مقدار D-dimer اغلب در افرادی که لخته خونی در ریه دارند، افزایش می یابد. این آزمایش خون اغلب همراه با آزمایش های دیگر خون در بیماران مشکوک انجام می شود.
سی تی آنژیوگرافی ریوی (CT-PA): در طول این روش تصویربرداری، یک ماده رنگی (ماده حاجب) به یکی از رگ های شما تزریق می شود. ماده رنگی در نمای اشعه ایکس نشان داده می شود و می تواند نشان دهد که آیا رگ های خونی مسدود شده اند یا خیر.
اسکن تهویه / پرفیوژن ریه (اسکن V / Q): برای انجام این آزمایش، شما مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو را تنفس می کنید. همچنین یک ماده رنگی (ماده حاجب) رادیواکتیو به یکی از رگ های شما تزریق می شود. سپس، پزشکان بررسی می کنند که چگونه مواد مختلف تشکیل دهنده بدن و عروق در اسکن ظاهر می شوند. این اسکن می تواند نشان دهد که آیا یکی از شریان های ریه مسدود شده است یا خیر.
همچنین آزمایش های دیگری نیز انجام می شوند که کمتر معمول هستند:
آنژیوگرافی ریوی: برای انجام این آزمایش، یک لوله کوچک به نام کاتتر به ۱ رگ بزرگ بدن شما که معمولا در پای شما قرار دارد، وارد می شود. سپس، پزشکان به آرامی این لوله را در رگ خونی تا رسیدن به قفسه سینه بالا می برند تا رگ های خونی اصلی ریوی پیدا شوند. هنگامی که کاتتر در محل رگ های خونی ریه قرار می گیرد، پزشکان ماده رنگی (ماده حاجب) را تزریق می کنند که در زیر اشعه ایکس نشان داده می شود.
آنژیوگرافی ریوی با MRI: یک روش تصویربرداری است که از یک آهنربا برای ایجاد تصاویر از عروق ریوی استفاده می کند. در طول این آزمایش، یک ماده رنگی (ماده حاجب) به یکی از رگ های شما تزریق می شود. ماده رنگی در زیر اشعه ایکس نشان داده می شود و می تواند نشان دهد که آیا رگ های خونی ریه مسدود شده اند یا خیر.
درمان آمبولی ریوی
دارودرمانی:
لخته های خونی در ریه ها با داروهایی درمان می شوند که مانع از بزرگتر شدن لخته ها می شوند. این داروها “ضد انعقاد” نامیده می شوند. این داروها گاهی اوقات “رقیق کننده خون” نیز نامیده می شوند، اگرچه در واقع خون را رقیق نمی کنند. بعضی از انها تزریقی هستند و برخی دیگر در قالب قرص های خوراکی مصرف می شوند.
توجه: آمبولی ریوی معمولا در بیمارستان درمان می شود.
اگر دچار لخته خونی شده اید، پزشک شما یک داروی ضد انعقادی را برای کاهش خطر ابتلا به لخته های بیشتر در آینده تجویز می کند. شما باید این دارو(ها) را برای حداقل ۳ ماه (و گاهی اوقات طولانی تر) مصرف کنید. برخی از افراد برای درمان، ابتدا داروی تزریقی هپارین را مصرف می کنند. در صورتی که به دلایلی نمی توانید قرص خوراکی مصرف کنید، شما ممکن است نیاز داشته باشید تا تزریق هپارین را برای چند روز یا بیشتر انجام دهید.
این داروها لخته های خون موجود را حل نمی کنند، اما از بزرگتر شدن آنها جلوگیری می کنند. آنها همچنین به جلوگیری از تشکیل لخته های جدید خون کمک می کنند. مصرف دارو برای چندین ماه مهم است، زیرا به بدن شما زمان می دهد تا لخته قدیمی را حل کند. این نکته مهم است، از آنجا افرادی که لخته خونی دارند، در معرض خطر ابتلا به لخته خونی دیگر، به ویژه در چند ماه اول هستند.
داروهای خوراکی مختلفی (قرص) برای جلوگیری و درمان لخته های خون استفاده می شود. این دارو ها شامل Apixaban ، Dabigatran ، Edoxaban ، Rivaroxaban و وارفارین می باشند.
فیلتر IVC:
افرادی که نمی توانند داروهایی را برای جلوگیری و درمان لخته های خون مصرف کنند یا کسانی که از این داروها به اندازه کافی سود نمی برند، می توانند درمان دیگری دریافت کنند. این درمان توسط فیلتری به نام “فیلتر ورید اجوف تحتانی” (“فیلتر IVC”) انجام می شود.
ورید اجوف تحتانی ورید بزرگی است که خون را از پاهای شما و نیمه پایین بدن شما به قلب شما باز می گرداند. فیلترهای IVC در داخل ورید اجوف تحتانی قرار می گیرند. آنها هر لخته بزرگی را که در زیر محل قرارگیری فیلتر تشکیل می شود، فیلتر می کنند و به دام می اندازند.
جراح ممکن است قرارگیری این فیلتر را پیشنهاد کند اگر:
- شما نمی توانید با خیال راحت برای جلوگیری از لخته شدن خون، دارو مصرف کنید.
- بدن شما لخته های خونی جدید را حتی در هنگام مصرف دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون تشکیل می دهید.
- شما یک مشکل خونریزی جدی و خطرناک در هنگام مصرف دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون دارید.
- ریه ها و قلب شما ممکن است قادر به تحمل بروز آمبولی ریوی دیگری (جدیدی) نباشند.
در برخی موارد، لخته های خونی وسیع و شدید می توانند باعث افت فشار خون و حتی بروز شوک شوند. (شوک زمانی است که فشار خون بیش از حد افت می کند و خون کافی نمی تواند به اندام ها و سایر بافت های بدن برسد.) اگر این اتفاق بیفتد، پزشکان می توانند برای حل لخته دارو تجویز کنند. این دارو، گاهی اوقات داروی “ترومبولیتیک(داروی شکننده لخته)” نامیده می شود و از طریق یک کاتتر (یک لوله کوچک وارد شده به ورید) به رگ خونی بیمار تزریق می شود. در برخی موارد، پزشکان برای برداشتن لخته، جراحی انجام می دهند.
چگونه از بروز آمبولی ریوی جلوگیری کنیم؟
انسان ها گاهی اوقات در اثر نشستن طولانی مدت دچار لخته می شوند. به عنوان مثال، افرادی که در پروازهای طولانی سفر می کنند، در معرض خطر لخته شدن خون هستند. برخی از کارهایی که می توانید برای جلوگیری از لخته شدن خون در طول پرواز های طولانی انجام دهید عبارتند از:
- ایستادن و راه رفتن هر ۱ تا ۲ ساعت.
- قبل از سفر سیگار نکشید.
- لباس های شل و راحت بپوشید.
- موقعیت خود را در حالی که نشسته اید، مرتب تغییر دهید و دست ها و پاهای خود را اغلب حرکت دهید.
- جوراب های فشرده زانو (مانند جوراب های واریس) بپوشید.
- از مصرف الکل و داروهایی که شما را خواب آلود می کنند، اجتناب کنید، زیرا می توانند توانایی شما را برای تحرک مختل کنند و خطر ابتلا به DVT و بروز PE را افزایش دهند.
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
فهرست مطالب ترومبوز (لخته) ورید عمقی چیست؟ ترومبوز ورید عمقی (DVT)، لخته شدن خون در رگ های عمقی پا (اندام تحتانی) است. DVT می تواند خطرناک باشد. گاهی اوقات DVT می تواند در دست (اندام فوقانی) به جای پا اتفاق بیفتد. اما این مورد بسیار کمتر شایع است. ترومبوز ورید عمقی. ورید سالم (تصویر سمت
