آنچه در ادامه مطلب می خوانید:
فهرست مطالب
آنژیوگرافی چیست؟
آنژیوگرافی چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم آنژیوگرافی پروسجری است که توسط پزشکان برای دیدن عروق خونی درون بدن انجام می گیرد. در بدن انسان عروق خونی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: شریان ها و ورید ها. عروق خونی وظیفه انتقال خون در سراسر بدن را به عهده دارند. اگر پزشک به وسیله آنژیوگرافی ورید ها را تحت ارزیابی قرار دهد به آن ونوگرافی می گویند. و اگر عروق شریانی تحت آنژیوگرافی قرار بگیرد به آن آرتریوگرافی گفته می شود.
پزشکان همچنین از دو اصطلاح دیگر در بحث آنژیوگرافی بر اساس موقعیت عروقی که تحت آنژیوگرافی قرار می گیرند، استفاده می کنند:
- آنژیوگرافی عروق کرونر که عروق قلب را نشان می دهد؛ همچنین ممکن از آن تحت عنوان کاتتراسیون قلبی یاد کنند.
- آنژیوگرافی عروق محیطی که عروق خارج از قلب را نشان می دهد؛ همچنین ممکن است آن را Digital Subtraction Angiography یا DSA نیز بنامند.
مراحل انجام آنژیوگرافی به طور کلی به دو قسمت اصلی تقسیم می شود:
- ابتدائا، یک تیوب نازک تحت عنوان کاتتر از طریق پوست وارد رگ خونی مورد نظر می شود. و معمولا کاتتر تا محل انسداد یا تنگی در رگ خونی پیش برده می شود. بعد از آن با استفاده از این تیوب، نوعی ماده رنگی به نام کنتراست در محل مورد نظر تزریق خواهد شد.
- سپس، نوعی از عکس برداری پزشکی به نام فلوروسکوپی برای دیدن عروق درون بدن استفاده می شود. آن ماده رنگی که تحت عنوان کنتراست از آن یاد شد، به وسیله فلوروسکوپی آناتومی عروقی و میزان تنگی یا انسداد را نشان خواهد داد. همچنین از این طریق می توان انسداد و تنگی های عروقی، آسیب های عروقی و ناهنجاری های عروقی را تشخیص داد.
با استفاده از آنژیوگرافی می توان عروق مختلف بدن را تحت ارزیابی قرار داد؛ برای مثال: عروق مغز، قلب، ریه، کلیه، کبد، طحال، روده ها، اندام و … .
با توجه به هدف مداخله و همچنین محل عروق مورد نظر جهت انجام پروسجر، دسترسی های عروقی متفاوت است. اما دو نمونه از متداول ترین دسترسی های عروقی جهت مداخله های اندوواسکولار به ترتیب زیر است:
- عروق اندام فوقانی (شریان رادیال)
- عروق اندام تحتانی (شریان فمورال)
این مناطق دقیقا همان نقاطی هستند که در اکثر اعمال جراحی اندوواسکولار با بی حسی موضعی و بدون بیهوشی عمومی با استفاده از یک سوزن و برشی کوچک کورد استفاده قرار می گیرند.
آمادگی برای آنژیوگرافی چگونه است؟
آمادگی های قبل پروسجر به طور کامل توسط پزشک یا پرستار برای بیمار توضیح داده می شود. اما به طور کلی، تست هایی قبل از انجام پروسجر انجام خواهد شد، مانند:
- تست های آزمایشگاهی، به عنوان مثال تست های عملکرد کلیوی
- سونوگرافی – نوعی دیگر از تصویربرداری پزشکی که با استفاده از آن می توان عروق بدن را تحت ارزیابی قرار داد. از سونوگرافی قبل یا حین انجام پروسجر استفاده می کنند.
بخشی از آمادگی های قبل از انجام آنژیوگرافی از طریق شرح حال کامل پزشکی توسط پزشک به دست می آید؛ این شرح حال شامل هرگونه بیماری زمینه ای، اعمال جراحی قبلی و دارو هایی که بیمار استفاده می کند، می شود. به طور مشخص موارد زیر مورد پرسش قرار می گیرند:
- هر دارویی که بیمار استفاده می کند. این می تواند شامل دارو های نسخه ای، بدون نسخه، یا حتی دارو های گیاهی باشد.
- هرگونه آلرژی و یا حساسیت مخصوصا واکنش های آلرژیک به کنتراست ها در تصویربرداری های قبلی
- هرگونه اختلالات انعقادی که می تواند به وسیله بیماری یا استفاده از دارو های ضد انعقاد یا پلاکت ایجاد شده باشد.
همچنین موارد زیر باید قبل از انجام آنژیوگرافی انجام گیرد:
- عدم خوردن و آشامیدن قبل از انجام پروسجر
- عدم استفاده از سیگار و سایر دخانیات
- شستشوی محل ورود کاتتر
- حضور همراه بیمار برای کمک به بیمار بعد از انجام پروسجر
- همچنین سایر مواردی که پزشک شخصا برای آمادگی قبل از عمل به بیمار گوشزد می کند.
همچنین هرگونه سوال یا پرسشی درباره ی آمادگی قبل از عمل که برای بیمار به وجود آمده است باید توسط پزشک یا کادر درمان پاسخ داده شود.
نحوه انجام آنژیوگرافی چگونه است؟
هنگام انجام پروسجر موارد زیر انجام خواهد گرفت:
- از بیمار رگ گرفته خواهد شد؛ به این صورت که یک لوله نازک به داخل رگ وارد می شود. این لاین برای دادن مایعات و دارو به بیمار استفاده می شود.
- بیمار دارو های بیهوشی دریافت خواهد کرد. این برای اطمینان از عدم احساس درد در طول عمل است. انواع بیهوشی عبارتند از:
- موضعی – در این نوع بی حسی از دارو برای بی حس کردن قسمت کوچکی از بدن استفاده می شود تا بیمار احساس درد نکند.
- منطقه ای – این نوع بیهوشی درد را در یک ناحیه از بدن بیمار، مانند بازو، پا، یا نیمه تحتانی بدن مسدود می کند. اگر بی حسی منطقه ای دریافت شود، ممکن است بیمار بیدار باشد یا ممکن است داروهایی برای ایجاد آرامش و خواب آلودگی دریافت کند که به آنها «آرام‌بخش» می‌گویند.
- عمومی – این نوع بیهوشی باعث بیهوشی کامل بیمار می شود، بنابراین نمی تواند چیزی را حس کند، ببیند یا بشنود. در صورت انجام بیهوشی عمومی ممکن است از لوله های تنفسی در حین انجام پروسجر استفاده شود.
- در طول عمل، پزشک از داروهای خاصی برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می کند.
- پزشک ممکن است از سونوگرافی برای یافتن رگ خونی استفاده کند. یا ممکن است برای انجام این کار یک برش کوچک در پوست ایجاد شود.
- پزشک یک سوزن توخالی مخصوص را از طریق پوست وارد رگ مورد نظر می کند. سپس یک سیم مخصوص را تحت عنوان گایدوایر از طریق سوزن می گذراند، سپس سوزن را خارج می کند اما سیم درون رگ باقی می ماند؛ سپس کاتتر را از طریق سیم در رگ قرار می دهد. پزشک به آرامی کاتتر را از طریق رگ خونی فشار می دهد تا به ناحیه باریک یا مسدود شده برسد.
- در همین حین، پزشک از فلوروسکوپی استفاده می کند تا ببیند کاتتر در کجای بدن بیمار قرار دارد. این به آنها کمک می کند تا بدانند چه زمانی کاتتر به محل صحیح رسیده است.
- وقتی کاتتر در جای خود قرار گرفت (سیم خارج خواهد شد)، پزشک کنتراست را از طریق کاتتر تزریق می کند. کنتراست می تواند مناطق باریک یا مسدود شده را نشان دهد. بدن بیمار ممکن است در طول تزریق ماده کنتراست احساس گرما کند.
- در برخی موارد، پزشک مشکل رگ خونی را در حین عمل برطرف می کند. ممکن است یک لخته را حل کند، از یک بالون مخصوص برای باز کردن تنگی یا انسداد استفاده کند، یا یک استنت درون رگ مورد نظر قرار دهد. استنت یک لوله کوچک برای کمک به باز ماندن رگ خونی است.
- در نهایت پس از انجام پروسجر، پزشک کاتتر را از بدن بیمار خارج می کند و “محل دسترسی” که در آن کاتتر وارد رگ خونی شده است را می فشارد. گاهی اوقات، از یک پانسمان مخصوص برای جلوگیری از خونریزی یا بخیه زدن در صورت بریدگی استفاده می شود. و در آخر محل دسترسی پانسمان خواهد شد.
مراقبت های بعد از آنژیوگرافی چیست؟
- بسیاری از بیماران می توانند در همان روز به خانه برگردند. اگر مدت زمان عمل بیمار بسیار طولانی بود یا اگر بیمار از طریق IV به مایعات یا دارو نیاز داشت، ممکن است لازم باشد بیمار یک شب در بیمارستان بستری بماند.
- بعد از عمل، به مدت چند روز بیمار باید مقدار زیادی مایعات بنوشد. این به دفع کلیوی رنگ از لدن بیمار کمک می کند.
خطرات احتمالی آنژیوگرافی چیست؟
- خونریزی
- عفونت
- لخته شدن خون در رگ
- پارگی رگ
- انسداد دوباره
- نیاز به مداخله مجدد
- واکنش آلرژیک جزئی یا جدی به کنتراست
- آسیب کلیه ناشی از کنتراست
